Γιουγκοσλαβία: Ένα βασίλειο στα Βαλκάνια που έσβησε άδοξα

 Της Ειρήνης-Αποστολίας Παρμενίδου

            

      Με μια πλούσια ιστορία και παράδοση η Γιουγκοσλαβία αποτελούσε μία από τις πιο γνωστές ενώσεις χωρών παγκοσμίως. Με έδρα το δυτικό μέρος των Βαλκανίων και ιδρυτές τις χώρες της Σερβίας, της Σλοβενίας και της Κροατίας, το βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας για πολλά χρόνια κυριαρχούσε σε πολλούς τομείς, όπως αυτός του αθλητισμού αλλά και των τεχνών. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.

     Η αρχή των χωρών-μελών της Γιουγκοσλαβίας μάς πάει πίσω στον χρόνο και πιο συγκεκριμένα στον 6ο αιώνα μ.Χ. Αρχικά, η ονομασία «Σλάβος» λέγεται πως έχει πολλές σημασίες. Μία από αυτές είναι πως προέρχεται από τη λέξη “slawos” που στα ελληνικά σημαίνει λαός. Η προέλευσή τους, όμως, δεν είναι ακριβής. Φημολογείται πως η πρώτη εμφάνιση των Σλάβων στον βαλκανικό χώρο πραγματοποιήθηκε το 517 μ.Χ., όπου θεωρήθηκαν ως απειλή και χαρακτηρίστηκαν ως βάρβαροι από τους Βυζαντινούς. Λίγο αργότερα, κατά τη διάρκεια του 6ου και 8ου αιώνα οι Σλάβοι πραγματοποίησαν επιδρομές στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, όπου και προκάλεσαν διάφορα προβλήματα. Όμως, πολλοί από αυτούς ενσωματώθηκαν σε αυτήν, φέρνοντας έτσι αλλαγές στην κουλτούρα και στα έθιμα της. Αρκετοί, μάλιστα, ακολούθησαν τον Ιουστινιανό στις εκστρατείες που πραγματοποιούσε.

      Από την άλλη, οι Σλάβοι συνέχισαν τις επιδρομές τους. Πιο συγκεκριμένα, το 545 μ.Χ. λεηλάτησαν τις περιοχές της Μοισίας και της Θράκης και στα τέλη του 6ου αιώνα μπόρεσαν να φτάσουν μέχρι την Κόρινθο. Ακόμη, κατά τη διάρκεια των αρχών του 7ου αιώνα μ.Χ. συμμάχησαν με τους Άβαρες και φτάσανε μέχρι τα «Μακρά Τείχη» της Κωνσταντινούπολης, ενώ το 677 μ.Χ. πολιόρκησαν μαζί με άλλες φυλές τη Θεσσαλονίκη.

     Αρκετούς αιώνες αργότερα, το 1878, τα μόνα σλαβικά κράτη που υπήρχαν ήταν τρία, αυτό της Σερβίας, μία από τις χώρες που ίδρυσαν το βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας, του Μαυροβουνίου, που αποτέλεσε μέλος του, και το κράτος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Τα τρία αυτά κράτη έπειτα χωρίστηκαν σε νότιους Σλάβους (Σερβία, Μαυροβούνιο και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Γιουγκοσλαβίας) και ανατολικούς Σλάβους (Ρωσική Αυτοκρατορία και έπειτα τα κράτη της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας). Ακόμη, υπάρχουν και οι δυτικοί Σλάβοι που αποτελούνται από τις χώρες της Πολωνίας, της Τσεχίας και της Σλοβακίας.

     Μισό περίπου αιώνα μετά, τα κράτη των νότιων Σλάβων και πιο συγκεκριμένα των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων ίδρυσαν το βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας. Ο Γιουγκοσλαβισμός αποτελούσε ισχυρή δύναμη ήδη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και με πρωτεύουσα το Βελιγράδι της Σερβίας και επίσημη γλώσσα τη Σερβοκροατική σχηματίστηκε μετά το τέλος του Πολέμου η Γιουγκοσλαβία, την 1^η Δεκεμβρίου 1918, και αναγνωρίστηκε επίσημα τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 13 Ιουνίου 1922, στο Παρίσι. Αρχικά, ονομαζόταν Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων, αλλά μετονομάστηκε σε Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας στις 3 Οκτωβρίου 1929, ενώ ο πρώτος βασιλιάς ήταν ο Πέτρος Α’ Καραγιώργεβιτς. Το 1941, όμως, το κράτος διαμελίστηκε από τις δυνάμεις του Άξονα που εισέβαλαν σε αυτήν.

       Η Γιουγκοσλαβία, όμως, είχε και άλλες ποικίλες ονομασίες, ενώ συνόρευε και με αρκετές χώρες. Κάποιες από τις ονομασίες της ήταν «Λαοκρατική Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία», το όνομα αυτό μάλιστα δόθηκε όταν ήταν ακόμη υπό την κατοχή του Άξονα, ενώ η ονομασία του μέχρι τη ρήξη του, το 1992, ήταν «Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας». Συνόρευε, ακόμη, στα βόρεια με χώρες όπως η Ιταλία και η Αυστρία, στα βορειοανατολικά με την Ουγγαρία και ανατολικά με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, ενώ στα νότια με την Ελλάδα και στα νοτιοανατολικά με την Αλβανία. Ακόμη, βρεχόταν από την Αδριατική Θάλασσα στα δυτικά.

     Το βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας έγινε, ακόμη, γνωστό για τον πολιτισμό του, αλλά και για τις αθλητικές ικανότητες των ανθρώπων της. Τα τελευταία χρόνια πριν τη ρήξη του αποτέλεσε ένα πολυπολιτισμικό κράτος που άνθισε καλλιτεχνικά στους τομείς της λογοτεχνίας και των εικαστικών τεχνών. Μάλιστα, το 1961 ο Ίβο Άντριτς βραβεύτηκε με βραβείο Νόμπελ, ενώ ο Αντούν Αουγκούστιντιτς ήταν διάσημος γλύπτης με έργο του να κοσμεί το μπροστινό μέρος της έδρας των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Επίσης, είχε και την τιμητική του στον κινηματογράφο, αφού η ταινία «Η Μάχη του Νερέτσβα» κατέκτησε βραβείο Όσκαρ. Όταν, όμως, αναφερόμαστε στη Γιουγκοσλαβία δε θα μπορούσαμε φυσικά να μη μιλήσουμε και για τον αθλητισμό. Για πολλά χρόνια η Γιουγκοσλαβία αποτελούσε μία από τις καλύτερες χώρες στον χώρο της καλαθοσφαίρισης, της υδατοσφαίρισης αλλά και πολλούς άλλους. Ακόμη και τώρα, όμως, μετά από περίπου δύο δεκαετίες μετά τη διάλυσή της, αθλητές από χώρες-κράτη της Γιουγκοσλαβίας είναι πρώτοι στις παγκόσμιες κατατάξεις, με έναν από αυτούς να είναι και ο Νόβακ Τζόκοβιτς, Σέρβος τενίστας που πήρε το χρυσό μετάλλιο στους φετινούς Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες αλλά και η Εθνική Ομάδα Καλαθοσφαίρισης της Σερβίας, η οποία κατέκτησε θριαμβικά την τρίτη θέση και, μάλιστα, με κάποιους παίκτες της να κάνουν καριέρα στην Αμερική και στο NBA και άλλους να αποτελούν μέλη ελληνικών ομάδων.

      Τέλος, όμως, το 1992 η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε έπειτα από συνεχείς πολιτικές αναταραχές. Το κράτος, μάλιστα, χωρίστηκε τη δεκαετία του 1980 αλλά τα προβλήματα συνεχίστηκαν με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν και οι Γιουγκοσλαβικοί Πόλεμοι. Χώρες όπως η Σλοβενία και η Κροατία, ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους στις 25 Ιουνίου 1991 και έτσι το πρωί της επόμενης μέρας μέρος του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού εγκατέλειψε τους στρατώνες του στην Κροατία και κινήθηκε προς τη Σλοβενία, με Σλοβένους κατοίκους να οργανώνουν διαδηλώσεις. Από την άλλη, ο πόλεμος μεταξύ Σερβίας και Κροατίας ξέσπασε την άνοιξη του 1991. Και σαν να μην έφτανε αυτό, η Βόρεια Μακεδονία και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους στις 25 Σεπτεμβρίου 1991 και 9 Ιανουαρίου 1991, αντίστοιχα. Έτσι, τον Απρίλιο του 1992 διαλύθηκε για πάντα το βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας.

 

Στοιχεία αντλήθηκαν από το Wikipedia.gr και το e-daily.gr.