ΟΠΑΔΙΚΗ ΒΙΑ

Η οπαδική βία αποτελεί ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα που πλήττουν τον αθλητισμό, με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για τις κοινωνίες και την ποιότητα της εμπειρίας των φιλάθλων. Πρόκειται για μία μορφή βίας που εκδηλώνεται κυρίως στα γήπεδα, αλλά και έξω από αυτά, και έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία του αθλητισμού. Παρά την εξάπλωση του φαινομένου, οι αιτίες της παραμένουν πολυδιάστατες, ενώ οι συνέπειες της βίας αυτής είναι ανυπολόγιστες τόσο για την κοινωνία όσο και για τα ίδια τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτήν. Αν και το φαινόμενο αυτό δεν είναι καινούριο, οι επιπτώσεις του είναι πιο εμφανείς στις μέρες μας, καθώς οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, η αναδιάρθρωση του αθλητισμού και η πολιτιστική αλλαγή έχουν εντείνει τα προβλήματα γύρω από τη βία στα γήπεδα.

ΑΙΤΙΑ

Η οπαδική βία δεν είναι φαινόμενο που εμφανίστηκε μόνο τα τελευταία χρόνια, αλλά είναι συνυφασμένη με την ανάπτυξη του αθλητισμού από τις αρχές του 20ού αιώνα. Στην περίπτωση του ποδοσφαίρου, τα πρώτα δείγματα οπαδικής βίας χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα, όταν το ποδόσφαιρο έγινε δημοφιλές στην Ευρώπη, και κυρίως στην Αγγλία. Από τότε, η ένταση του φαινομένου αυξήθηκε και πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις με τη διάδοση της τηλεόρασης και των ΜΜΕ, τα οποία, ενώ βοήθησαν στην παγκόσμια εξάπλωση του αθλητισμού, έδωσαν επίσης μεγαλύτερη προβολή στις συγκρούσεις μεταξύ φιλάθλων.

Στην Ελλάδα, η οπαδική βία εμφανίστηκε με ένταση τη δεκαετία του 1980 και από τότε αυξάνεται, φτάνοντας στο αποκορύφωμά της την τελευταία εικοσαετία. Οι λόγοι που οδηγούν σε αυτήν την ένταση και σε αυτά τα ακραία φαινόμενα είναι πολλοί. Πρώτα και κύρια, η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού και η άνοδος των συμφερόντων που σχετίζονται με τα οικονομικά οφέλη των ομάδων και των διοργανώσεων ενισχύει την ένταση μεταξύ των φιλάθλων. Η έμφαση στη νίκη με κάθε τίμημα και η συχνή παραδοχή της αξίας των αποτελεσμάτων ως τελικού στόχου εντείνουν τον φανατισμό και τη διάθεση για βία.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η πολιτική και κοινωνική κατάσταση στις κοινωνίες που πλήττονται από τη φτώχεια, την ανεργία και την απογοήτευση. Πολλοί νέοι, αντιμέτωποι με την αίσθηση αδικίας και τις δυσκολίες της καθημερινότητας, βρίσκουν διέξοδο στην ταυτότητα που προσφέρει η έντονη υποστήριξη σε μία αθλητική ομάδα. Αυτή η ταυτότητα δημιουργεί έναν ακραίο φανατισμό, ο οποίος συχνά μετατρέπεται σε επιθετικότητα και βία.

Η κοινωνική απομόνωση, η ανεργία και οι ψυχολογικές πιέσεις μπορούν να εντείνουν αυτήν την τάση και να προκαλέσουν συγκρούσεις τόσο στο γήπεδο όσο και εκτός αυτού. Ο αθλητισμός, σε πολλές περιπτώσεις, λειτουργεί ως καταφύγιο για εκείνους που αισθάνονται ότι δεν έχουν άλλα μέσα έκφρασης και αντιδρούν βίαια όταν η ομάδα τους ηττάται ή όταν θεωρούν ότι τους έχει αδικηθεί.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Στην κοινωνία και στην οικονομία

Με τη γηπεδική βία καταστρέφονται ιδιοκτησίες (π.χ. γήπεδα, προπονητικά κέντρα, γραφεία κτλ.) Έτσι, οι σύλλογοι και οι ομοσπονδίες αναγκάζονται να διαθέσουν μεγάλα ποσά για την επιδιόρθωση των ζημιών. Οι οπαδοί των ομάδων πολύ συχνά τιμωρούνται από τις ομοσπονδίες και δεν μπορούν να παρευρεθούν στο γήπεδο για να δουν την ομάδα τους σε ορισμένους αγώνες. Έτσι, ακόμα και οπαδοί που δεν προκαλούν εντάσεις και ζημιές, δεν μπορούν να δουν την ομάδα τους, όταν δεν φταίνε αυτοί, αλλά οι ανεγκέφαλοι οπαδοί που υπάρχουν. Με σοβαρά επεισόδια, μπορούν να προκληθούν διάφοροι τραυματισμοί, ακόμα και θάνατοι, παικτών, προπονητών, φιλάθλων κτλ. Όλα αυτά τα γεγονότα αποτρέπουν πολλούς φιλάθλους απ’ το να πηγαίνουν στα γήπεδα με αποτέλεσμα να βλέπουμε γήπεδα με λίγο κόσμο, το οποίο γεγονός είναι κακό θέαμα και δυσφημίζει το ποδόσφαιρο.

Συνέπειες στο άτομο

Ο χουλιγκανισμός έχει ολέθριες επιπτώσεις στο άτομο της κάθε κοινωνίας. Αρχικά διακυβεύεται η προσωπική ασφάλεια των πολιτών καθώς συχνά πυκνά παρατηρούμε θύματα μετά από συγκρούσεις φανατισμένων οπαδών. Επιπλέον καταρρακώνεται η αξιοπρέπεια των θυμάτων και όλοι ανεξαιρέτως πάσχουν από ψυχολογικά προβλήματα. Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, επιτείνονται οι ανασφάλειες και οι καθημερινοί φόβοι των πολιτών. Υπονομεύονται οι σχέσεις, επιτείνεται η καχυποψία με φυσικό επακόλουθο την κοινωνική απομόνωση ορισμένων ανεγκέφαλων οπαδών. Αναμφίβολα, η σοβαρότερη συνέπεια του κοινωνικού αυτού προβλήματος αποδίδεται στην αλλοίωση της ελεύθερης έκθεσης.

 

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

Για την καταπολέμηση της οπαδικής βίας, απαιτείται συντονισμένη δράση από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Η πολιτεία, οι αθλητικοί φορείς και οι ίδιοι οι φίλαθλοι έχουν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της κατάστασης. Ο νόμος πρέπει να αυστηροποιηθεί και να εφαρμοστεί με αυστηρότητα, ενώ οι ποινές για τους παραβάτες πρέπει να είναι αυστηρές και αποτρεπτικές. Η χρήση καμερών, η ταυτοποίηση των φιλάθλων και η εφαρμογή μέτρων ασφαλείας εντός και εκτός των γηπέδων μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση της βίας.

Ένα άλλο σημαντικό βήμα είναι η σωστή διαπαιδαγώγηση των νέων, τόσο στο σχολείο όσο και στις οικογένειες. Η ανάπτυξη ενός υγιούς αθλητικού ήθους, που επικεντρώνεται στη συνεργασία, τον σεβασμό και τη θετική αλληλεπίδραση, είναι το κλειδί για την πρόληψη της βίας. Επίσης, η ενεργός συμμετοχή των φιλάθλων στην εξάλειψη της βίας είναι καθοριστική. Οι ίδιοι οι φίλαθλοι πρέπει να καταλάβουν ότι το ποδόσφαιρο και ο αθλητισμός γενικότερα δεν είναι ένας χώρος για επιθετικότητα, αλλά για να απολαύσουν το θέαμα, να στηρίξουν την ομάδα τους με σεβασμό και να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη μιας υγιούς και ασφαλούς αθλητικής κουλτούρας.

Ακόμη, οι αθλητικές οργανώσεις και οι ομάδες πρέπει να ενισχύσουν την επικοινωνία τους με τους φιλάθλους, να οργανώνουν εκδηλώσεις και δράσεις που προάγουν τη θετική ατμόσφαιρα στους αγώνες και να απομονώνουν τις ακραίες ομάδες χούλιγκανς που διαταράσσουν τη δημόσια τάξη. Οι οπαδικές λέσχες, σε πολλές περιπτώσεις, λειτουργούν ως εστίες φανατισμού και βίας, και πρέπει να επιβληθούν αυστηροί έλεγχοι και κανονισμοί για τη λειτουργία τους.

Η μείωση της οπαδικής βίας είναι ένα δύσκολο, αλλά απολύτως εφικτό εγχείρημα, αρκεί να υπάρξει σωστή στρατηγική και συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων. Το ποδόσφαιρο και τα άλλα αθλήματα πρέπει να παραμείνουν χώροι ευγενούς άμιλλας, διασκέδασης και κοινωνικής συνοχής, και όχι πεδία αντιπαλότητας και βίας. Μέσα από την κατάλληλη εκπαίδευση, την αυστηρή εφαρμογή των νόμων και την ενίσχυση των θετικών αξιών του αθλητισμού, είναι εφικτό να μειώσουμε δραστικά το φαινόμενο της οπαδικής βίας και να αποκαταστήσουμε την ομορφιά του αθλητισμού.

 

ΠΑΚΤΙΤΗΣ ΘΟΔΩΡΗΣ
ΟΥΖΟΥΝΙΔΗΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ
ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ