«Η επιτομή της θηλυκότητας στον κινηματογράφο: μα πού κρύβονται τα δικαιώματα;»

Της Ειρήνης-Αποστολίας Παρμενίδου

 Για το 2024 ο Μάρτιος είναι ο μήνας που η παγκόσμια βιομηχανία του θεάματος είναι στραμμένη στην 96^η τελετή απονομής των βραβείων Oscar, αφού το 2023 ήταν μια πολύ δυνατή χρονιά για την έβδομη τέχνη με αριστουργηματικές ταινίες και ερμηνείες. Πέρα, όμως, από τη χλιδή εκείνης της βραδιάς, το υπερθεαματικό Hollywood αρχίζει να καταρρέει από το βάθρο. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τις δηλώσεις των εργαζόμενων γυναικών του κλάδου, μπροστά και πίσω από τις κάμερες, ώστε να καταλάβει για ακόμη μία φορά την αντιμετώπιση των γυναικών, από έναν όπως συνήθως ανδροκρατούμενο χώρο-μια τραγική ειρωνεία για τον μήνα που γιορτάζεται η Παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας. Αλλά καλύτερα να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ξεκινώντας με μερικές σημαντικές ιστορικές αναφορές, η γυναικεία παρουσία κάνει την παρθενική της εμφάνιση γύρω στα τέλη του 19^ου αιώνα, με την πρώτη γυναίκα σκηνοθέτη να πρωταγωνιστεί για μια δεκαετία στον χώρο του κινηματογράφου παγκόσμια (1896-1906), ονόματι Alice Guy-Blaché. Σύμφωνα με πηγές, γύρισε χίλιες ταινίες και εισήγαγε επισήμως τα ειδικά εφέ. Ακολούθησαν σημαντικές γυναικείες προσωπικότητες, όπως η Dorothy Arzner, η πρώτη σκηνοθέτης που δήλωσε ανοιχτά την ομοφυλοφιλία της, και η Haifaa al-Mansar, η πρώτη γυναίκα στη Σαουδική Αραβία που επιχείρησε να γυρίσει ταινία. Έτσι, είναι πλέον κατανοητό ότι η ισότητα των φύλων στη βιομηχανία της τέχνης του κινηματογράφου αποτελεί μείζον ζήτημα επίλυσης τόσο σχετικά με την κοινωνική της υπόσταση και πόσο μάλλον την αναγνώριση γυναικών που ανήκουν σε μειονότητες, αλλά και τις διαφορές στις οικονομικές απολαβές συγκρίνοντας τα δύο φύλα.

Δυστυχώς, τα ποσοστά αποκαλύπτουν τον περιορισμό και τον μισογυνισμό, που οφείλουν να υπερβούν οι γυναίκες δημιουργοί για να επιβιώσουν στον χώρο. Μόνο 15% των γυναικών παγκοσμίως ερμηνεύει πρωταγωνιστικούς ρόλους, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο το 26% των ευρωπαϊκών ταινιών έχουν σκηνοθετηθεί από γυναίκες, 10% συνθέτει το soundtrack, 35% είναι παραγωγοί, 29% σεναριογράφοι και 41% πρωταγωνιστούν. Ακόμη, τα είδη στα οποία κυριαρχούν είναι τα ντοκιμαντέρ (31%), οι ταινίες δράσης (21%) και τα κινούμενα σχέδια (20%), αφού φαίνεται να απαξιώνονται στα υπόλοιπα είδη. Μία τελευταία παρατήρηση που αποκαλύπτει με τρανταχτό τρόπο την οπτική που επικρατεί είναι το πρόσχημα της αισθητικής, καθώς μέσω της εικονικής σεξουαλικής εργαλειοποίησης, θίγεται η κοινωνική της προσφορά, αφού αποτυπώνεται κυρίως ως ερωμένη και συναισθηματικά ευάλωτη, ενώ όσες παρουσιάζονται να πετύχουν επαγγελματικά λέγεται ότι είναι καταδικασμένες στην προσωπική τους ζωή.

Πρακτικά, μόνο αν αναγνωριστεί η πραγματική αξία της γυναίκας και γίνει σεβαστή η πνευματική και κοινωνική της υπόσταση θα μπορέσει να απελευθερωθεί ο χώρος από προκαταλήψεις που εμποδίζουν την γυναικεία δημιουργία να ανθίσει.

 

Στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν από τις ιστοσελίδες Making It: Women in Film, Lifo.gr, Monopoli.gr και Η Μηχανή του Χρόνου